Przez wiele lat seler korzeniowy stosowany był głównie jako warzywo przyprawowe.

Był podstawowym składnikiem włoszczyzny, dodawanej do rosołu i innych zup. Obecnie selery mają szersze zastosowanie kulinarne. Spożywane są na surowo, gotowane, zapiekane lub w postaci soków. Cenione są ze względu na wartość odżywczą i dietetyczną, a także z racji właściwości leczniczych.

Seler jest bogatym źródłem składników mineralnych – zwłaszcza potasu, fosforu i wapnia, witaminy C, witamin z grupy B i witaminy E. Ponadto zawiera wiele związków biologicznie czynnych, m.in. flawonoidy, kwasy fenolowe o właściwościach antyoksydacyjnych. Olejki eteryczne nadają mu specyficzny smak i zapach, przyspieszają trawienie i pobudzają apetyt. Seler ma działanie moczopędne, przeciwzapalne i uspokajające, zapobiega miażmiażdżycy i artretyzmowi. Przypisuje mu się również właściwości afrodyzjaku.

Najbardziej cenione są odmiany, które tworzą kuliste lub nieco spłaszczone korzenie z gładką, jasną skórką i małą ilością cienkich, nisko osadzonych korzeni bocznych, łatwych do usunięcia przy czyszczeniu. Preferowane są odmiany o białym, jędrnym i zwartym miąższu, bez antocyjanowych i rdzawych przebarwień oraz bez skłonności do tworzenia pustych komór i do ciemnienia po ugotowaniu. Ważną cechą jest również odporność na septoriozę – najgroźniejszą chorobę selera.

Seler lubi gleby średniozwięzłe
Seler najlepiej rośnie w temperaturze od 15 do 18 st.C. Młode rośliny wytrzymują przymrozki wiosenne do -3 st.C, natomiast jesienią selery znoszą krótkotrwałe przymrozki z obniżeniem temperatury do -6 st.C, ale pogarsza się ich przydatność do przechowywania.

Seler ma duże wymagania wodne. Dobre zaopatrzenie roślin w wodę jest jednym z warunków uzyskania wysokiego plonu. Najwięcej wody potrzebuje w okresie intensywnego przyrostu korzeni (lipiec–wrzesień). Niedobór wody w tym czasie powoduje zahamowanie wzrostu korzenia spichrzowego i jednocześnie intensywny wzrost korzeni bocznych.

Najwyższe plony uzyskuje się na glebach średniozwięzłych, zasobnych w próchnicę, o odczynie zbliżonym do obojętnego, o dobrej strukturze, dobrze zatrzymujących wodę. Do uprawy selera nie nadają się gleby lekkie, szybko przesychające, jak również gleby ciężkie i podmokłe. Uprawa gleby powinna być staranna, aby stworzyć korzystne warunki do wzrostu roślin.

Seler najczęściej uprawiany jest w pierwszym roku po nawożeniu organicznym. Nawożenie mineralne powinno być dostosowane do zasobności gleby w składniki pokarmowe. Zbyt wysokie dawki azotu powodują szybki wzrost roślin i zwiększenie podatnoś ci selera na tworzenie pustych przestrzeni. Do nawożenia selera mogą być stosowane nawozy wieloskładnikowe, które oprócz makroskładników zawierają także mikroelementy niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin. Seler jest bardzo wrażliwy na niedobór boru i molibdenu.

Nasiona potrzebują światła
Seler uprawiany jest wyłącznie z rozsady, ze względu na długi okres wegetacji oraz wrażliwość na chłody w początkowym okresie wzrostu. Termin siewu zależy od planowanego terminu zbioru. Na wczesny zbiór pęczkowany nasiona należy wysiać w połowie lutego, a na zbiór korzeni jesienią – w połowie marca. Dla wyprodukowania rozsady, potrzebnej do obsadzenia 1 ha, należy wysiać 80–120 g nasion. Nasiona selera najlepiej kiełkują przy dostępie światła. Jeżeli po siewie utrzymuje się wilgotną powierzchnię podłoża przez systematyczne zraszanie, wówczas nasion można nie przykrywać. Przykrycie nasion cienką warstwą rozdrobnionego torfu lub piasku pozwala na dłuższe utrzymanie wilgoci wokół nasion, co zapewnia szybsze ich kiełkowanie, a także wcześniejsze i bardziej wyrównane wschody.

Produkcja rozsady trwa 7–10 tygodni. Rozsada selera do uprawy na wczesny zbiór pęczkowany powinna mieć 6 lub 7 liści, a na zbiór jesienią 3–5 liści. Na zbiór pęczkowy selery sadzi się w pole w trzeciej dekadzie kwietnia lub na początku maja, w rozstawie 25–30 x 15–20 cm, a na zbiór korzeni jesienią w drugiej połowie maja lub na początku czerwca – w rozstawie 30–50 x 20–30 cm. Przy mniejszym zagęszczeniu roślin korzenie są większe, ale mają z reguły więcej pustych przestrzeni wewnątrz. Zbyt głębokie sadzenie rozsady może być przyczyną przewężenia w środkowej części korzenia.

Podstawowe zabiegi pielęgnacyjne w uprawie selera korzeniowego to spulchnianie gleby, odchwaszczanie (zwłaszcza w początkowym okresie wzrostu roślin) i uzupełnianie niedoboru wody. W uprawie selera na wczesny zbiór można stosować osłony z folii perforowanej lub włókniny polipropylenowej, co pozwala na sadzenie rozsady w pole już w połowie kwietnia, a przy sprzyjającej pogodzie nawet na początku tego miesiąca. Warunkiem uzyskania wysokiego plonu jest dobre zaopatrzenie roślin w wodę. W warunkach suszy seler wytwarza małe korzenie spichrzowe z dużą ilością cienkich korzeni bocznych. Przy niedoborze opadów, zwłaszcza w okresie intensywnego przyrostu korzeni, nawadnianie nie tylko zwiększa plon, ale także pozwala na uzyskanie wyrównanych i kształtnych korzeni. Zbyt szybki wzrost roślin, stymulowany intensywnym nawadnianiem, zwiększa podatność selera na tworzenie pustych przestrzeni. Duże wahania w zaopatrzeniu roślin w wodę mogą być jedną z przyczyn zgorzeli liści sercowych i zamierania wierzchołków wzrostu roślin.

Zbiór selera korzeniowego do sprzedaży w pęczkach wraz z liśćmi można rozpocząć już po 6–8 tygodniach od sadzenia, gdy rośliny mają 10–12 liści i korzenie o średnicy około 3 cm. Selery na użytkowanie jesienią i do przechowywania zbiera się zwykle w drugiej połowie października. Nie należy zbioru zbytnio opóźniać, ponieważ przemarznięte korzenie nie nadają się do przechowywania. Najlepiej przechowują się korzenie średniej wielkości, o masie 300–400 g. W temperaturze 0–1 st.C i wilgotności względnej powietrza 95–98% mogą być przechowywane, bez większych strat, nawet przez 8 miesięcy.

Nasza Rola Nr31/201

Autor: Nasza Rola