(551–479 p.n.e.) – chiński filozof i myśliciel.

Bez znajomości siły słów nie sposób poznać ludzi.

Błędy człowieka szlachetnego są jak zaćmienie słońca lub księżyca. Wszyscy je widzą.

Brakiem odwagi jest wiedzieć, co prawe, lecz tego nie czynić.

C

Cieśla, który chce dobrze robotę wykonać, musi wpierw naostrzyć swe narzędzia.

Ci, którzy się uczą, podobni są do roślin. Zdarza się bowiem, że roślina zakiełkuje, ale nie rozkwitnie; zdarza się też, że zakwitnie, ale owocu nie wyda.

Czego sam nie pragniesz, nie czyń drugiemu.

Człowiek cnotliwy dobre wypowiada słowa, ale nie zawsze ten, kto dobre powiedział słowo, jest cnotliwy.

Człowiek potyka się nie o góry, a o kretowiska.

Człowiek szlachetny jedna sobie przyjaciół wykształceniem, a w doskonaleniu się pomagają mu przyjaciele.

Człowiek szlachetny kieruje się sprawiedliwością. Człowiek mały – korzyścią.

Człowiek szlachetny nie szafuje obietnicami, lecz czyni więcej niż przyrzekł.

Człowiek szlachetny nie zna trosk ni lęku. O cóż się bowiem może troszczyć i czego ma się lękać, skoro w sobie żadnych ułomności nie znalazł?

Człowiek szlachetny stara się, by inni byli dobrzy. Prostak czyni odwrotnie.

Człowiek szlachetny, który ma światem kierować, niczego z uporem trzymać się nie powinien ani niczego z góry odrzucać, a zawsze stawać po stronie tego, co prawe.

Czyż jedynie urząd piastując można rządy sprawować?

Czyż można słusznej nie wysłuchać rady? Ważniejsze jest jednak to, by jej wysłuchawszy zmienić, co złe.

Czyż nie jest prawdziwie szlachetny ten, kto się nie smuci, choć się na nim ludzie nie poznali?

D

Dawniej ludzie uczyli się dla samych siebie, dziś robią to na pokaz.

G

Gdy śmierć nadchodzi, ptak smutno śpiewa, a człowiek dobre wypowiada słowa.

Gdy widzisz mędrca, myśl o tym, by mu dorównać. Gdy widzisz tego, komu brak rozsądku, zastanów się nad sobą samym.

Gdy władca szanuje obyczaje, łatwo mu ludem kierować.

Gdy władca na urzędy wynosi prawych, a oddala od siebie nieprawych, wówczas lud staje się uległy. Gdy zaś wynosi on na urzędy nieprawych, a oddala od siebie prawych, wówczas lud uległy nie będzie.

J

Jak mógłbyś duchom służyć, gdy jeszcze ludziom nie potrafisz?

Jak mógłbyś śmierć poznać, gdy jeszcze życia nie znasz?

Jeśli coś wiesz, przyznaj, że wiesz. Gdy zaś czegoś nie wiesz, przyznaj, że nie wiesz. Oto prawdziwa wiedza.

Jeśli dobrem odpłacasz za zło, czym za dobro się odwdzięczysz?

Jeśli nie będziesz nauczał kogoś, kto na to zasługuje, zgubisz człowieka. Jeśli nauczasz kogoś, kto na to nie zasługuje, trwonisz tylko swą wiedzę.

Jeśli sam władca wyzbędzie się pragnień, wówczas nikt w jego kraju kraść nie będzie, choćby i złodziei nagradzał.

Jeśli dotąd nie znamy życia, jakże możemy znać śmierć?

K

Każdy potrafi skarg wysłuchać. Kto jednak zdoła sprawić, by skarg nie było?

Kiedy staje się oczywiste, że cele nie mogą zostać osiągnięte, nie dostosowuj celów, dostosuj działania.

Komu sił nie starcza, ten ginie w połowie drogi.

Kto dostrzegłszy zysk o prawości pomyśli, kto w niebezpieczeństwie gotów życie ryzykować i kto po latach nie zapomina o swych przyrzeczeniach, ten jest człowiekiem doskonałym.

Kto ku korzyściom czynem każdym zmierza, ten niezadowolenie wielu wzbudzić musi.

Kto lubi dobrze jeść, może z głodu umrzeć.
Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.

Kto nie ma ludzkiego do bliźnich stosunku, ten ani długo w ubóstwie wytrzymać nie zdoła, ani w dostatku długo pozostawać nie może.

Kto nie potrafi się wywiązać ze swych obowiązków wobec żywych, ten nie zdoła ich spełnić wobec duchów przodków.

Kto nie potrafi spoglądać daleko, ten ma kłopoty blisko.

Kto ostro sobie samemu błędy wyrzuca i nieskory jest do ganienia innych, ten oddala od siebie niezadowolenie.

Kto się nie waha czynić wielkich obietnic, temu trudno przyjdzie się z nich wywiązać.

Kto się z godnym człowiekiem zwiąże, ten go zawsze będzie mógł szanować.

Kto służąc panu często go napomina, ten w niełaskę popadnie.

Kto lubi dobrze jeść, może z głodu umrzeć.

Kto stara się ludzi ująć zręcznymi słowami, ten często bywa znienawidzony.

Kto w wielkich sprawach granic nie przekracza ten w drobnych może swobodniej postępować.

Kto wie, że popełnił błąd i nie próbuje go naprawić, popełnia drugi błąd.

Kto z różnych końców rzecz rozpoczyna, ten wszystko popsuć może.

Kto zdobytą wiedzę pielęgnuje, a nową bez ustanku zdobywa, ten może być nauczycielem innych.

L

Lepiej nie zaczynać, niż zacząwszy nie dokończyć.

Lepiej zapalić świeczkę, niż przeklinać ciemność.

Ludzie bliscy są sobie naturą, a dalecy przyzwyczajeniami.

Ludzie pragną bogactw i zaszczytów. Lecz przyjmować się ich nie godzi, jeśli nie są zdobyte właściwą drogą. Ludzie nienawidzą ubóstwa i stanu niskiego. Lecz wydobyć się z nich nie przystoi, jeśli właściwą drogą osiągnąć tego nie można.

M

Milczenie – przyjaciel, który nigdy nie zdradza.

Mów otwarcie i otwarcie działaj, gdy w kraju dobre panują rządy. Otwarcie działaj, lecz mów ostrożnie, gdy rządy są złe.

N

Na drzewie dobrych intencji jest wiele kwiatów, lecz mało owoców.

Nie spotkałem jeszcze nikogo, kto by cnotę kochał tak jak urodę.

Nie można nie pamiętać o wieku swych rodziców. Radować się bowiem należy z długiego ich żywota i lękać się bezustannie, że kres ich dni się zbliża.

Nie poprawi się już ten, kto czterdzieści lat osiągnął, a wad się nie wyzbył.

Nie rozpaczaj, że ludzie cię nie rozumieją. Martw się tym, że to ty nie rozumiesz ludzi.

Nie smućcie się, że nie piastujecie stanowisk. Troszczcie się o to, by być stanowisk godni.

Nie smućcie się, że nikt was nie zna. Troszczcie się o to, byście byli godni tego, by was znano.

Nie spiesz się i o drobne nie zabiegaj korzyści. Kto się bowiem spieszy, ten daleko nie zajdzie. Kto o drobne zabiega korzyści, ten wielkich dzieł nie dokona.

Nie to przyjaciel, który we krwi jest, w rodzie, lecz co się przyjacielem pokaże w przygodzie.

Nie wiemy jeszcze nic o życiu, więc jak możemy wiedzieć coś o śmierci?

Nie wtrącaj się do spraw, którymi cię nie obarczono.

Nie strzelaj do muchy z katapulty.

Nie uczyć człowieka dojrzałego jest marnowaniem człowieka. Uczyć człowieka niedojrzałego jest marnowaniem słów.

Niechaj ten, komu powierzono stanowisko, wpierw obowiązki wypełnia, a gdy mu czasu jeszcze zostanie, niechaj się uczy.

Nieprawym sposobem zdobyte bogactwo i zaszczyty podobne są do przepływających po niebie chmur.

O

Opowiedz mi twoją przeszłość, a ja powiem ci, jaka będzie twoja przyszłość.

O sprawach dokonanych nie należy rozprawiać. Nie należy też rad udzielać, gdy rzecz już zbyt daleko zaszła, ani wyrzutów czynić, gdy coś już minęło.

P

Podróż tysiąca mil zaczyna się od jednego kroku.

Pogoń za małymi zyskami zasłania wielkie korzyści.

Pysznym i smacznym jedzeniem nigdy nie możemy się znużyć.

Powiedz mi, a zapomnę.
Pokaż – zapamiętam.
Pozwól wziąć udział, a… wzbudzisz we mnie pragnienie.

Prawdziwa wiedza to świadomość rozmiarów własnej ignorancji.

Prawdziwym błędem jest błąd popełnić i nie naprawić go.

Prostak błędy swe barwnie przystraja.

Przeciwko chytrym najlepszą bronią jest otwartość.

Przekraczać granice to nie mniejszy błąd niż do nich nie dotrzeć.

R

Rozrzutność wiedzie ku utracie skromności, a oszczędność ku skąpstwu. Brak skromności gorszy jest jednak od skąpstwa.

S

Służąc władcy myśl wpierw o swych obowiązkach, a potem o wynagrodzeniu.

Spróbuj zapalić maleńką świeczkę zamiast przeklinać ciemność.

Szlachetny człowiek wymaga od siebie, prostak od innych.

Szlachetny mąż strzeże się trzech rzeczy: kiedy jego siły fizyczne nie osiągnęły pełni rozwoju, strzeże się płci; kiedy jego siły fizyczne są w rozkwicie, strzeże się zwady; kiedy w starości jego siły fizyczne się wyczerpują, strzeże się chciwości.

Szlachetny każdą rzecz z różnych stron widzi i nie ma uprzedzeń. Prostak rzecz z jednej strony widzi i kieruje się uprzedzeniami.

Szlachetny kocha zgodę, lecz nie jest bezkrytyczny. Prostak jest bezkrytyczny, ale bynajmniej nie jest zgodny.

Szlachetny nawet w biedzie jest stanowczy. Prostak w biedzie nie zna hamulców.

Szlachetny odznacza się godnością, lecz nie dumą. Prostak bywa dumny, choć brak mu godności.

Szlachetny troszczy się o swe cnoty, a nie o to, że mu w biedzie żyć przyszło.

Szlachetny wielkie sobie stawia cele, prostak ku małym zdąża.

T

Trzy są rodzaje przyjaźni, które korzyść przynoszą: przyjaźń z prostolinijnym, ze szczerym i z takim, który wiele wie.

Tylko bardzo mądrzy i zdecydowani głupcy niczego w swym postępowaniu nie zmieniają.

U

Ucz się tak, jakbyś niczego jeszcze nie osiągnął, i lękaj się, byś nie stracił tego, co już osiągnąłeś.

Uczyć się i nie myśleć to strata czasu, myśleć i nie uczyć się to niebezpieczeństwo.

W

W dawnych czasach szaleńcy byli prostoduszni, dziś i oni są krętaczami.

Wewnątrz Czterech Mórz wszyscy ludzie są braćmi.

Wielki minister to ten, który służy władcy, gdy potrafi, a wycofuje się z urzędu, gdy nie umie obowiązkom podołać.

W obyczajnym postępowaniu najcenniejsza jest zgodność z nakazami moralnymi.

Wszystko jest w ruchu jak płynący strumień, co nie zatrzymuje się ani w nocy, ani w dzień.

W państwie rządzonym dobrze – wstyd być biednym; w państwie rządzonym źle – jest hańbą być bogatym.

Wybierz sobie zawód, który lubisz, a nigdy nie będziesz zmęczony.

Wiedzieć, że wiemy, co wiemy, i że nie wiemy tego, czego nie wiemy – oto prawdziwa wiedza.

Z

Z tego, iż ktoś o cnotach rozprawia, nie można wnosić, że sam cnoty posiadł.

Zaniedbasz to stracisz.

Zróbcie, by uczciwość opłacała się bardziej niż kradzież, a nie będzie kradzieży.

Zanim wyruszysz na zemstę, wykop dwa groby.